Qafiyəyə oxşayan sözlər...

Qafiyə, yoxsa oxşar sözlər..

Bəzi şeirlər var ki, fərqli misrada səslənmə baxımından yaxın sözlər olsa da, qafiyə sayılmır. Hətta həmin oxşar sözlərdən sonra təkrarlanan sözə rədif də deyə bilmirik. Q. Bürhanəddinin, M. P. Vaqifin şerlərində bu hala rast gəlmək olur. Məsələn:

Özünü əş-şeyx bilən sərdar bolur

Ənəlhəq dəvi qılan bərdar bolur.

Ər odur, həq yoluna baş oynaya

Döşəkdə ölən yigit murdar bolur.

(Qazi Bürhanəddin)

Şeirdə işlənən bilən, qılan, ölən sözün qafiyə saysaq, sərdar, bərdar, murdar sözlərin nə saymalıyıq? Və yaxud sərdar, bərdar, murdar sözləri qafiyədirsə, digər sözlər nə götürək? Həmçinin rədifin şeir bəndlərini və ya beytlərini bir-birinə bağlayan vasitə olduğunu nəzərə alsaq, bir bəndlik şeirlərdə rədif axtarmaq nə dərcədə doğru yanaşmadır?

M. P Vaqifin "Pəri" qoşmasında "Pəri" sözü rədifdir. Bir şeirin də iki rədifi, bilidiyimiz qədər, olmaz. Ancaq M. P. Vaqif "Pəri" şeirinin üçüncü bəndində rədiflə qarışdırılan məqam var.

Üz yanından tökülübdür tel nazik,

Sinə meydan, zülf pərişan, bel nazik

Ağız naziq, dodaq nazik, dil nazik

Ağ əllərin əlvan hənadan, Pəri

Bu şeirdə qafiyəyə bənzər sözlərdən sonra işlənən nazik sözü rədif deyil. Çünki şeirin rədifi Pəridir. Bu halda tel, bel dil və nazik sözünü nə götürməliyik? Təkrir götürülsə də, tel və bel sözü qafiyə sayanlar var. Düşüncələriniz biz və həmkarlarınız üçün önəmlidir...

---

Nəzəriyyə ilə bağlı dərsliklər sizi qane edir?

• Bəli
• Xeyr